Kamieniołom Liban Kraków URBEX ['2000]

GEOLOKALIZACJA Kamieniołom Liban Urbex

LIBAN

[na podstawie i warunkach -> https://pl.wikipedia.org/wiki/Liban_(ob%C3%B3z)]

Potoczne określenie karnego obozu pracy Służby Budowlanej (niem. Straflager des Baudienstes im Generalgouvernement) utworzonego przez Niemców na terenie przedsiębiorstwa „Krakowskie Wapienniki i Kamieniołomy Ska Akc.” (od nazwiska założyciela przedsiębiorstwa – Bernarda Libana) w krakowskiej dzielnicy Podgórze w południowym wzgórzu Krzemionek Podgórskich, przy ulicy Za Torem 22.

Obóz istniał od 15 kwietnia 1942 roku do 22 lipca 1944 roku. Przeciętnie przebywało w nim 400 więźniów (przez cały okres istnienia przeszło 2 tys.) – Polaków i Ukraińców, którzy pracowali w bardzo ciężkich warunkach, m.in. w położonym obok obozu kamieniołomie Liban.

Podczas likwidacji obozu z ogólnej liczby 170 więźniów, 146 zdołało uciec; pozostałych Niemcy rozstrzelali na miejscu. Pochowani zostali na miejscu egzekucji. W 1948 roku postawiono obok niewielki pomnik.

W 1993 na terenie dawnego obozu wykonywano zdjęcia do scen obozowych filmu Lista Schindlera Stevena Spielberga^[1]. Wybudowano w tym celu scenografię, której liczne fragmenty pozostały do dziś^[1].

KAMIENIOŁOM LIBAN

[na podstawie i warunkach -> https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamienio%C5%82om_Libana]

Nieczynny kamieniołomwapienia w Dzielnicy XIII Podgórze w Krakowie. Znajduje się między aleją Powstańców Śląskich, ulicą Swoszowicką, Kopcem Krakusa i cmentarzem Podgórskim^[3]. Od sierpnia 2022 r. teren dawnego kamieniołomu chroniony jest jako użytek ekologiczny^[4].

Kamieniołom Libana jest jednym z ośmiu kamieniołomów na zrębie Krzemionek. Pozostałe to Szkoła Twardowskiego, Łom Redemptorystów, Kamieniołom pod św. Benedyktem, Kamieniołom Miejski, Bonarka oraz kamieniołomy obozu Plaszow i kamieniołom przy Rynku Podgórskim. Ostatni z kamieniołomów zamknięto w 1986 r.^[2].

W kamieniołomie Libana wapienie wydobywano już od XIV wieku. Najstarsza część tego kamieniołomu to łom „Za Torem”. Przy wejściu do niego znajduje się niewielki budynek z napisem „Szczęść Boże”.
Nazwa kamieniołomu pochodzi od żydowskiego przedsiębiorcy o nazwisku Bernard Liban. Jego firma produkowała kamień łamany fundamentowy i brukowy oraz wapno budowlane i nawozowe. Pod koniec XIX wieku jako firma „Kamieniołomy i wapienniki Libana i Ehrenpreisa” była największą w tej branży firmą w Krakowie. W latach 1928–1941 działała pod nazwą „Krakowskie Wapienniki i Kamieniołomy SA w Krakowie”. W październiku 1942 r. przejęli ją okupanci niemieccy i założyli Obóz Karny Służby Budowlanej, znany pod potoczną nazwą Liban, a więźniowie tego obozu pracowali w kamieniołomie. Jedna z więźniarek pisze: Mrozy były ostre, wiatr dął i ścinał nam skórę na policzkach. 70 kobiet więźniarek ze mną na czele ciągło pięć lorek pełnych kamieni zamiast maszyny parowej. Droga pod górę 4 km^[5].
Kamieniołom funkcjonował również po II wojnie światowej. Ostatecznie zamknięto go w 1986 r. i przekazano nowo powstałej fundacji miejskiej „Centrum Edukacji Kulturowej i Ekologicznej”. Planowała ona przekształcić kamieniołom w „Podgórski Zespół Wypoczynkowy”. Brak środków finansowych i protesty przeciwników tego centrum spowodowały, że projektu nie zrealizowano, a kamieniołom przekazano Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej, które nieudolnie zarządzało nim w latach 1988–2004. Do 2019 roku w kamieniołomie nic się nie dzieje. Piece do wypalania wapieni, stalowe młyny i inny sprzęt niszczeją, a kamieniołom zarasta drzewami^[2].

Wyrobisko kamieniołomu ma powierzchnię 18 ha. W 1993 roku na terenie kamieniołomu realizowano sceny do filmu „Lista Schindlera”^[2].

W 2022 r. teren kamieniołomu został uznany przez Radę Miasta Krakowa za użytek ekologiczny, którego głównym celem jest “ochrona mozaiki ekosystemów samorzutnie wykształconych w dawnym kamieniołomie wapieni, ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk przyrodniczych ze stanowiskami rzadkich lub chronionych gatunków zwierząt związanych ze środowiskiem wodnym oraz murawami kserotermicznymi, ich ostoi oraz miejsc rozmnażania, sezonowego przebywania”.^[4]